36. Rezerwy

Rezerwy tworzone są wówczas, gdy na Grupie ciąży istniejący obowiązek (prawny lub zwyczajowo oczekiwany) wynikający ze zdarzeń przeszłych, i gdy prawdopodobne jest, że wypełnienie tego obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków uosabiających korzyści ekonomiczne, oraz można dokonać wiarygodnego oszacowania kwoty tego zobowiązania.

W przypadku, gdy wpływ wartości pieniądza w czasie jest istotny, wielkość rezerwy jest ustalana poprzez zdyskontowanie prognozowanych przyszłych przepływów pieniężnych do wartości bieżącej, przy zastosowaniu stopy dyskontowej odzwierciedlającej aktualne oceny rynkowe wartości pieniądza w czasie oraz ewentualnego ryzyka związanego z danym zobowiązaniem.

W pozycji tej ujmuje się rezerwy na sprawy sporne (w tym rezerwa na ryzyko prawne dotyczące walutowych kredytów hipotecznych oraz rezerwa dotycząca przedterminowych spłat kredytów konsumenckich), rezerwy związane z długoterminowymi świadczeniami pracowniczymi, włączając te wyceniane metodą aktuarialną oraz rezerwy na koszty restrukturyzacji. Rezerwę na koszty restrukturyzacji tworzy się, gdy spełnione zostaną ogólne kryteria ujmowania rezerw oraz szczegółowe kryteria dotyczące powstania obowiązku tworzenia rezerwy na koszty restrukturyzacji określone w MSR 37

„Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe”. Wysokość rezerwy z tytułu restrukturyzacji zatrudnienia ustalana jest przez Grupę w oparciu o najlepsze dostępne oszacowania bezpośrednich nakładów, które w sposób nieodzowny wynikają z restrukturyzacji oraz nie są związane z bieżącą działalnością Grupy.

Wszystkie rezerwy tworzone są w ciężar rachunku zysków i strat, oprócz zysków i strat aktuarialnych związanych z wyceną zobowiązań z tytułu programów określonych świadczeń, odnoszonych na inne całkowite dochody.

Rezerwy na sprawy sporne dotyczą spraw toczących się w postępowaniach sądowych, administracyjnych oraz innych sporów o charakterze prawnym. Rezerwy na sprawy sporne zostały oszacowane przy uwzględnieniu kwoty prawdopodobnej do zapłaty.

Rezerwy na sprawy sporne obejmują następujące tytuły:

1) rezerwa dotycząca przedterminowych spłat kredytów konsumenckich

W rezultacie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej „TSUE”) w sprawie C-383/18 dotyczącego pytań prejudycjalnych odnoszących się do prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego Grupa dokonała analizy ryzyka prawnego wynikającego z powyższego wyroku i zgodnie z MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe” dokonała oceny prawdopodobieństwa wypływu środków pieniężnych tytułem zwrotu prowizji w związku z przedterminową spłatą kredytów dokonaną przez kredytobiorców przed ww. wyrokiem TSUE.

Na potrzeby oszacowania wyżej wymienionej rezerwy Grupa wykonała analizę danych dotyczących przedterminowych spłat kredytów oraz reklamacji. W rezultacie powyższego Grupa wyznaczyła matrycę prawdopodobieństwa zwrotu w zależności od kwoty prowizji podlegającej zwrotowi oraz okresu kiedy wcześniejsza spłata została dokonana. Zakładany poziom zwrotów wynosi 25% całej populacji objętej ww. zdarzeniem (22% w poprzednim okresie).

Na dzień 31 grudnia 2022 roku saldo rezerwy dotyczącej przedterminowych spłat kredytów konsumenckich wykonanych przed wyrokiem TSUE (tj. przed dniem 11 września 2019 roku) wynosi 13,2 milionów złotych (16,1 miliona złotych na dzień 31 grudnia 2021 roku) i zawiera zwiększenie rezerwy w kwocie 7,5 miliona złotych w ciągu 2022 roku.

Przeprowadzone szacunki wymagały przyjęcia przez Grupę eksperckich założeń i wiążą się z niepewnością. Grupa na bieżąco dokonuje monitorowania aktualności wszystkich założeń przyjętych w procesie tworzenia powyższej rezerwy.

W związku z powyższym Grupa przeprowadziła analizę wrażliwości w odniesieniu do istotnych parametrów rezerwy, gdzie zmiana poziomu tych parametrów miałaby następujący wpływ na kwotę rezerwy:

W przypadku przedterminowych spłat kredytów wykonanych przez kredytobiorców po wyroku TSUE (tj. po dniu 11 września 2019 roku) Grupa dokonuje automatycznego obniżenia poniesionego przez kredytobiorcę całkowitego kosztu kredytu i zwraca środki do klienta.

2) rezerwa dotycząca przedterminowych spłat kredytów hipotecznych

Grupa dokonuje również zwrotu klientom części poniesionych kosztów kredytu hipotecznego, w przypadku wcześniejszej całkowitej, jak i częściowej spłaty kredytu hipotecznego skutkującego skróceniem okresu kredytowania, udzielonego konsumentom na podstawie umowy kredytu zawartej od dnia 22 lipca 2017 roku (data wejścia w życie Ustawy o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami).

Na dzień 31 grudnia 2022 roku saldo rezerwy utworzonej na zwroty związane z przeterminowanymi spłatami kredytów hipotecznych wynosi 22,1 milionów złotych.

3) rezerwa na ryzyko prawne dotyczące walutowych kredytów hipotecznych w CHF

Jak zaprezentowano w Nocie 46.3 Grupa ujmuje w pozycji Rezerwy część rezerwy przypadającą na ekspozycje już spłacone (całkowicie bądź częściowo).

Saldo rezerwy restrukturyzacyjnej związane jest przede wszystkim z oszacowanymi kosztami restrukturyzacji sieci placówek.

Rezerwa na programy określonych świadczeń obejmują rezerwy na odprawy emerytalne i rentowe oraz pośmiertne. Wartość bieżąca tego typu zobowiązań jest ustalana przez niezależnego aktuariusza za pomocą metody prognozowanych uprawnień jednostkowych.

Inne rezerwy obejmują w szczególności pozostałe rezerwy na świadczenia pracownicze oraz rezerwy na zwroty klientom podwyższonych marż kredytów hipotecznych przed ustanowieniem hipoteki, w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 roku o zmianie ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.