41. Zobowiązania warunkowe

Zobowiązania warunkowe i promesy zobowiązań 

Grupa zawiera transakcje, które w momencie zawarcia nie są ujmowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej jako aktywa lub zobowiązania, natomiast powodują powstanie zobowiązań warunkowych i promes zobowiązań. Zobowiązania warunkowe charakteryzują się tym, że są: 

• potencjalnym zobowiązaniem, którego istnienie zostanie potwierdzone w momencie wystąpienia lub niewystąpienia niepewnych przyszłych zdarzeń, które nie podlegają pełnej kontroli Grupy (np. prowadzone sprawy sporne), 
• obecnym zobowiązaniem, które powstaje na skutek zdarzeń przeszłych, ale nie jest ujmowane w sprawozdaniu z sytuacji finansowej, ponieważ nie jest prawdopodobne, aby konieczne było wydatkowanie środków w celu wypełnienia obowiązku lub kwoty zobowiązania nie można wycenić wystarczająco wiarygodnie (przede wszystkim: niewykorzystane linie kredytowe oraz udzielone gwarancje, akredytywy i poręczenia). 

Gwarancje finansowe 

Gwarancje finansowe to umowy zobowiązujące Grupę jako ich wystawcę do dokonania określonych płatności rekompensujących posiadaczowi stratę, jaką poniesie z powodu niedokonania przez określonego dłużnika płatności w przypadającym terminie, zgodnie z pierwotnymi lub zmienionymi warunkami instrumentu dłużnego. 

Gwarancje finansowe wycenia się według wyższej z następujących wartości: 

• kwoty odpisu na oczekiwane straty kredytowe, lub 
• początkowo ujętej kwoty, pomniejszonej o skumulowaną kwotę dochodów ujmowanych zgodnie z zasadami MSSF 15. 

Sprawy sądowe 

Na dzień 31 grudnia 2022 roku z udziałem Grupy toczą się następujące istotne z uwagi na wartość przedmiotu sporu postępowania sądowe o zapłatę: 

1. w grupie zobowiązań (przeciwko Grupie): 
   • z powództwa stowarzyszenia – powództwo o zapłatę odszkodowania przeciwko Bankowi i 3 innym osobom prawnym za szkodę poniesioną w związku z nieprawidłowościami, jakich zdaniem stowarzyszenia dopuścili się pozwani przy oferowaniu nabycia lokali i kredytowaniu budowy condohotelu; wartość przedmiotu sporu 86 703 762 złotych, data wszczęcia postępowania – 14 listopada 2022 roku, w obecnym stanie faktycznym i prawnym Bank ocenia ryzyko wypływu środków jako możliwe, 
   • z powództwa syndyka spółki akcyjnej w upadłości likwidacyjnej – powództwo o zapłatę odszkodowania za szkodę poniesioną wskutek postawienia przez Bank w stan natychmiastowej wymagalności wierzytelności z tytułu zapłaty ceny z umowy przelewu wierzytelności kredytowej oraz przeprowadzenia egzekucji komorniczej pozostałej do zapłaty części tej ceny, wartość przedmiotu sporu 57 450 130 złotych, data wszczęcia postępowania – 30 kwietnia 2015 roku, w obecnym stanie faktycznym i prawnym Bank ocenia ryzyko wypływu środków jako możliwe, 
   • z powództwa osoby fizycznej – powództwo o zapłatę przez Bank kwoty pobranej tytułem rozliczenia terminowych operacji finansowych, wartość przedmiotu sporu 38 916 555,18 złotych, data wszczęcia postępowania – 2 października 2016 roku, w dniu 6 maja 2019 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyrok zasądzający od Banku kwotę 3 392 349,18 złotych, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo, wyrok jest nieprawomocny. Powód i Bank złożyli apelacje od wyroku. Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 16 grudnia 2020 roku uchylił wyrok Sądu Okręgowego w całości i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania. Bank podtrzymuje dotychczasową ocenę ryzyka wypływu środków i w zakresie kwoty zasądzonej przez Sąd Okręgowy Bank ocenia ryzyko wypływu środków jako prawdopodobne, a w pozostałym zakresie jako możliwe, 
   • z powództwa osoby prawnej – powództwo o zapłatę odszkodowania z tytułu czynu niedozwolonego oraz z tytułu nienależytego wykonania umowy rachunku bankowego w związku z realizacją dyspozycji płatniczych z rachunków bankowych powoda, wartość przedmiotu sporu 14 579 152,50 złotych, data wszczęcia postępowania – 17 sierpnia 2015 roku, w obecnym stanie faktycznym i prawnym Bank ocenia ryzyko wypływu środków jako możliwe; 
2. w grupie wierzytelności (z powództwa Grupy): 
   • pozew Banku o zapłatę przeciwko poręczycielom z tytułu poręczenia zabezpieczającego spłatę udzielonego kredytu, wartość przedmiotu sporu 136 495 075 złotych, data wszczęcia postępowania – 18 lipca 2022 roku, 
   • pozew Banku o zapłatę przeciwko dłużnikowi rzeczowemu z tytułu hipoteki zabezpieczającej spłatę udzielonego kredytu, wartość przedmiotu sporu 132 877 901 złotych, data wszczęcia postępowania – 21 stycznia 2016 roku, 
   • pozew Banku o zapłatę przeciwko dłużnikowi rzeczowemu z tytułu hipoteki zabezpieczającej spłatę wierzytelności Banku wynikających z czynności bankowych, wartość przedmiotu sporu 46 695 088 złotych, data wszczęcia postępowania – 15 września 2010 roku, nieprawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 stycznia 2015 roku zasądzający na rzecz Banku kwotę 40 425 047 złotych, 
   • postępowanie z odwołania Banku od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 16 października 2020 roku, mocą której za niedozwolone zostały uznane postanowienia dotyczące zasad ustalania kursów walut w tabeli kursów, stosowane przez Bank w aneksach do umów kredytu hipotecznego denominowanego w walucie, wartość przedmiotu sporu 21 088 807 złotych, data wszczęcia postępowania – 16 listopada 2020 roku, w dniu 14 lipca 2022 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyrok uchylający zaskarżoną decyzję, wyrok jest nieprawomocny, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie złożyli apelacje od wyroku, wyrokiem z dnia 22 lutego 2023 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie: 1) zmienił częściowo wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie poprzez oddalenie odwołania Banku w zakresie pkt 1 Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (mocą której za niedozwolone zostały uznane postanowienia dotyczące zasad ustalania kursów walut w tabeli kursów, stosowane przez Bank w aneksach do umów kredytu hipotecznego denominowanego w walucie); 2) uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie w pozostałym zakresie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Warszawie (w zakresie nałożonej kary i kosztów); w zakresie pkt 1) wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie jest prawomocny, Bankowi przysługuje skarga kasacyjna; 
   • pozew Banku o zapłatę przeciwko osobie prawnej z tytułu nienależytego wykonania umowy w sprawie warunków i trybu dokonywania cesji wierzytelności z tytułu transakcji leasingowych i ich wykupu, wartość przedmiotu sporu 20 485 377,32 złotych, data wszczęcia postępowania – 12 czerwca 2002 roku. 

Żadne z postępowań toczących się w 2022 roku przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitrażowego lub organem administracji publicznej nie stwarzało zagrożenia dla płynności finansowej Grupy. 

Grupa utworzyła rezerwy na sprawy sporne prowadzone przeciwko podmiotom Grupy, które w opinii prawnej wiążą się z ryzykiem wypływu środków z tytułu wypełnienia obowiązku. Wartość rezerw na dzień 31 grudnia 2022 roku wynosi 586 884 tys. złotych (na 31 grudnia 2021 roku 211 909 tys. złotych). 

Ponadto, na dzień 31 grudnia 2022 roku Grupa dokonała oceny ryzyka prawnego dotyczącego walutowych kredytów hipotecznych w CHF i utworzyła rezerwę związaną z tym ryzykiem. Szczegóły zostały zaprezentowane w Nocie 46.3. 

Udzielone zobowiązania finansowe 

Udzielone zobowiązania gwarancyjne 

Otrzymane zobowiązania pozabilansowe

Ponadto Grupa ma możliwość uzyskania finansowania w Narodowym Banku Polskim pod zastaw posiadanych rządowych papierów wartościowych.