28. Wartości niematerialne
Istotne zasady rachunkowości
Wartość firmy
Wartość firmy stanowi nadwyżkę kosztu nabycia nad wartością godziwą nabytych aktywów, przejętych zobowiązań i zobowiązań warunkowych jednostki zależnej, stowarzyszonej lub współkontrolowanej. Po początkowym ujęciu, wartość firmy jest wykazywana według ceny nabycia pomniejszonej o wszelkie skumulowane odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości. Utrata wartości ustalana jest poprzez oszacowanie odzyskiwalnej wartości ośrodka wypracowującego środki pieniężne, którego dotyczy dana wartość firmy.
W przypadku, gdy odzyskiwalna wartość ośrodka wypracowującego środki pieniężne jest niższa niż wartość bilansowa, tworzony jest odpis z tytułu utraty wartości. Stwierdzona w wyniku przeprowadzonych testów utrata wartości nie podlega odwróceniu.
Wartość firmy powstała w wyniku nabycia spółek zależnych ujmuje się w ramach wartości niematerialnych, a wartość firmy powstała w wyniku nabycia spółek stowarzyszonych lub współkontrolowanych ujmuje się w ramach pozycji „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych”.
Inne wartości niematerialne
Wartości niematerialne są kontrolowanymi przez Grupę zasobami majątkowymi nie mającymi formy fizycznej, identyfikowalnymi i powodującymi w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych dla Grupy, powiązanych bezpośrednio z tymi aktywami.
Głównie są to:
- licencje na oprogramowanie komputerowe,
- autorskie prawa majątkowe,
- koszty zakończonych prac
Wartości niematerialne początkowo ujmowane są według ceny nabycia. Późniejsza wycena wartości niematerialnych jest według ceny nabycia/kosztu wytworzenia pomniejszonego o umorzenie oraz odpisy z tytułu utraty wartości.
Wartości niematerialne o określonym okresie użytkowania podlegają amortyzacji przez szacowany okres użyteczności tego składnika. Nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych składnika wartości niematerialnych o nieokreślonym okresie użytkowania.
Wszystkie wartości niematerialne podlegają okresowym przeglądom w celu weryfikacji, czy nie wystąpiły istotne przesłanki utraty wartości, które wymagałyby przeprowadzenia testu na utratę wartości oraz dokonania odpisu z tytułu utraty wartości.
W przypadku wartości niematerialnych o nieokreślonym okresie użytkowania oraz jeszcze nie przyjętych do użytkowania, test utraty wartości przeprowadzany jest raz w roku oraz dodatkowo, gdy występują przesłanki wskazujące na możliwość wystąpienia utraty wartości.
Informacje finansowe
| 31.12.2022 | 31.12.2021 | |
|---|---|---|
| Wartości niematerialne, w tym: | 1 504 735 | 1 551 830 |
| koszty prac rozwojowych | 13 269 | 10 624 |
| patenty i licencje | 814 596 | 913 080 |
| inne | 119 974 | 130 842 |
| nakłady na wartości niematerialne | 556 896 | 497 284 |
| Wartość firmy | 748 552 | 748 552 |
| Razem | 2 253 287 | 2 300 382 |
Pozycja „Wartość firmy” zawiera:
- wartość firmy powstałą w wyniku nabycia Pekao Investment Management S.A. oraz pośrednio Pekao TFI S.A. przez Bank Pekao S.A.. Ustalono najmniejsze możliwe do zidentyfikowania ośrodki wypracowujące środki pieniężne („CGU”) dotyczące segmentu działalności „zarządzanie aktywami”, do których przypisano wartość firmy w kwocie 692 128 złotych,
- wartość firmy powstałą w związku z przeniesieniem części majątku Banku BPH S.A., w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa, na Bank Pekao S.A. Wartość firmy przeniesiona na Bank Pekao S.A. jest częścią wartości firmy powstałej w wyniku nabycia przez Bank BPH S.A. Pierwszego Komercyjnego Banku S.A. „PKBL” w Lublinie i dotyczy tylko tych oddziałów Banku PKBL, które zostały przeniesione do Banku Pekao S.A. w ramach integracji banków. Ustalono CGU dotyczące głównie segmentu działalności detalicznej Banku, do których przypisano wartość firmy PKBL w kwocie 51 675 złotych,
- wartość firmy powstałą w wyniku nabycia spółki Pekao Leasing i Finanse S.A. (d. BPH Leasing S.A.) przez Pekao Leasing Holding S.A. (d. BPH PBK Leasing S.A.). Ustalono CGU dotyczące segmentu działalności leasingowej, do których przypisano wartość firmy w kwocie 2 885 złotych,
- wartość firmy powstałą w wyniku nabycia Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej im. Mikołaja Kopernika przez Bank Pekao S.A. Ustalono CGU dotyczące działalności detalicznej Banku, do których przypisano wartość firmy w kwocie 960 tys. złotych,
- wartość firmy powstałą w wyniku nabycia Idea Bank A. przez Bank Pekao S.A. Ustalono CGU dotyczące działalności detalicznej Banku, do których przypisano wartość firmy w kwocie 904 tys. złotych.
W odniesieniu do wartości firmy testy na utratę wartości są przeprowadzane corocznie bez względu na to, czy istnieją przesłanki, które wskazują, iż nastąpiła utrata wartości.
Testy na utratę wartości przeprowadza się poprzez porównanie wartości bilansowej ośrodków wypracowujących środki pieniężne („CGU”), łącznie z wartością firmy, z ich wartością odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna szacowana jest na podstawie wartości użytkowej CGU. Wartość użytkowa to bieżąca, szacunkowa wartość przyszłych przepływów pieniężnych za okres 5 lat z uwzględnieniem wartości rezydualnej CGU. Wartość rezydualna CGU została skalkulowana poprzez ekstrapolację projekcji przepływów pieniężnych poza okres prognozy, przy zastosowaniu stóp wzrostu, przedstawionych w tabeli poniżej. Prognozy przepływów pieniężnych opierają się na założeniach zawartych w budżecie na rok 2023 oraz planie finansowym na lata 2024-2027. Do dyskontowania przyszłych przepływów pieniężnych zastosowano stopy dyskonta, uwzględniające stopę wolną od ryzyka oraz premię za ryzyko.
Stopy wzrostu oraz stopy dyskonta zastosowane w testach na utratę wartości firmy przedstawiają się następująco.
| 31.12.2022 | 31.12.2021 | |||
| STOPA WZROSTU | STOPA DYSKONTA | STOPA WZROSTU | STOPA DYSKONTA | |
| Pekao Investment Management S.A. (w tym Pekao TFI S.A.) | 3,50% | 12,62% | 2,50% | 9,20% |
| PKBL | 3,50% | 12,88% | 2,50% | 9,16% |
Testy na utratę wartości przeprowadzone na dzień 31 grudnia 2022 roku oraz 31 grudnia 2021 roku wykazały nadwyżkę wartości odzyskiwanej nad wartością bilansową CGU i w związku z tym nie stwierdzono utraty wartości CGU.
Analiza wrażliwości
Oszacowanie wartości odzyskiwalnej jest procesem złożonym i wymaga wykorzystania subiektywnych założeń. Stosunkowo niewielkie zmiany w kluczowych założeniach mogą mieć istotny wpływ na wycenę wartości odzyskiwalnej.
W poniższej tabeli przedstawiono nadwyżkę wartości odzyskiwalnych ponad wartości bilansowe przy obecnych założeniach oraz maksymalne stopy dyskontowe, przy których następuje zrównanie wartości bilansowych i odzyskiwalnych poszczególnych CGU.
| 31.12.2022 | 31.12.2021 | |||
| NADWYŻKA | WARTOŚĆ KRAŃCOWA STOPY DYSKONTA | NADWYŻKA | WARTOŚĆ KRAŃCOWA STOPY DYSKONTA | |
| Pekao Investment Management S.A. (w tym Pekao TFI S.A.) | 179 622 | 14,63% | 650 020 | 14,67% |
| PKBL | 11 144 | 13,46% | 6 545 | 9,39% |
| 2022 | KOSZTY PRAC ROZWOJOWYCH | PATENTY I LICENCJE | INNE | NAKŁADY NA WARTOŚCI NIEMATERIALNE | WARTOŚĆ FIRMY | RAZEM |
| WARTOŚĆ BRUTTO | ||||||
| Stan na początek okresu | 86 205 | 3 806 600 | 212 207 | 497 284 | 748 552 | 5 350 848 |
| Zwiększenia, w tym: | 5 335 | 370 244 | 2 555 | 426 577 | – | 804 711 |
| nabycie | – | 9 561 | – | 335 852 | – | 345 413 |
| przeniesienie z nakładów inwestycyjnych | 5 335 | 352 825 | 1 678 | – | – | 359 838 |
| prace prowadzone we własnym zakresie | – | – | – | 90 725 | – | 90 725 |
| inne | – | 7 858 | 877 | – | – | 8 735 |
| Zmniejszenia, w tym: | -955 | -384 192 | -1 128 | -366 965 | – | -753 240 |
| likwidacja i sprzedaż | – | -64 880 | – | – | – | -64 880 |
| przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży | – | – | – | – | – | – |
| przeniesienie z nakładów inwestycyjnych | – | – | – | -359 838 | – | -359 838 |
| inne (*) | -955 | -319 312 | -1 128 | -7 127 | – | -328 522 |
| Stan na koniec okresu | 90 585 | 3 792 652 | 213 634 | 556 896 | 748 552 | 5 402 319 |
| UMORZENIE | ||||||
| Stan na początek okresu | 75 581 | 2 893 520 | 81 365 | – | – | 3 050 466 |
| Amortyzacja | 1 993 | 282 619 | 12 924 | – | – | 297 536 |
| Likwidacja i sprzedaż | – | -64 765 | – | – | – | -64 765 |
| Przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży | – | – | – | – | – | – |
| Inne (*) | -258 | -133 318 | -629 | – | – | -134 205 |
| Stan na koniec okresu | 77 316 | 2 978 056 | 93 660 | – | – | 3 149 032 |
| ODPISY AKTUALIZUJĄCE | ||||||
| Stan na początek okresu | – | – | – | – | – | – |
| Zwiększenia | – | – | – | – | – | – |
| Zmniejszenia | – | – | – | – | – | – |
| Stan na koniec okresu | – | – | – | – | – | – |
| WARTOŚĆ NETTO | ||||||
| Stan na początek okresu | 10 624 | 913 080 | 130 842 | 497 284 | 748 552 | 2 300 382 |
| Stan na koniec okresu | 13 269 | 814 596 | 119 974 | 556 896 | 748 552 | 2 253 287 |
| 2021 | KOSZTY PRAC ROZWOJOWYCH | PATENTY I LICENCJE | INNE | NAKŁADY NA WARTOŚCI NIEMATERIALNE | WARTOŚĆ FIRMY | RAZEM |
| WARTOŚĆ BRUTTO | ||||||
| Stan na początek okresu | 83 825 | 3 342 381 | 211 947 | 345 761 | 747 648 | 4 731 562 |
| Zwiększenia, w tym: | 3 137 | 468 680 | 267 | 566 323 | 904 | 1 039 311 |
| nabycie | – | 8 639 | – | 505 811 | – | 514 450 |
| przeniesienie z nakładów inwestycyjnych | 3 137 | 405 702 | 184 | – | – | 409 023 |
| zwiększenia z tytułu przejęcia Idea Bank S.A. | – | 40 435 | – | – | 904 | 41 339 |
| prace prowadzone we własnym zakresie | – | – | – | 56 262 | – | 56 262 |
| inne | – | 13 904 | 83 | 4 250 | – | 18 237 |
| Zmniejszenia, w tym: | -757 | -4 461 | -7 | -414 800 | – | -420 025 |
| likwidacja i sprzedaż | – | -354 | -7 | – | – | -361 |
| przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży | – | -4 107 | – | -198 | – | -4 305 |
| przeniesienie z nakładów inwestycyjnych | – | – | – | -409 023 | – | -409 023 |
| inne | -757 | – | – | -5 579 | – | -6 336 |
| Stan na koniec okresu | 86 205 | 3 806 600 | 212 207 | 497 284 | 748 552 | 5 350 848 |
| UMORZENIE | ||||||
| Stan na początek okresu | 73 754 | 2 581 919 | 67 792 | – | – | 2 723 465 |
| Amortyzacja | 1 879 | 311 861 | 13 598 | – | – | 327 338 |
| Likwidacja i sprzedaż | – | -354 | -7 | – | – | -361 |
| Przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży | – | -3 020 | – | – | – | -3 020 |
| Inne | -52 | 3 114 | -18 | – | – | 3 044 |
| Stan na koniec okresu | 75 581 | 2 893 520 | 81 365 | – | – | 3 050 466 |
| ODPISY AKTUALIZUJĄCE | ||||||
| Stan na początek okresu | – | – | – | – | – | – |
| Zwiększenia | – | – | – | – | – | – |
| Zmniejszenia | – | – | – | – | – | – |
| Stan na koniec okresu | – | – | – | – | – | – |
| WARTOŚĆ NETTO | ||||||
| Stan na początek okresu | 10 071 | 760 462 | 144 155 | 345 761 | 747 648 | 2 008 097 |
| Stan na koniec okresu | 10 624 | 913 080 | 130 842 | 497 284 | 748 552 | 2 300 382 |
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 roku nabyte przez Grupę wartości niematerialne wynoszą 345 413 tys. złotych (w roku 2021 nabyte wartości wynoszą 514 450 tys. złotych).
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 roku i w 2021 roku nie występowały ograniczenia dotyczące tytułu prawnego do wartości niematerialnych tytułem zabezpieczenia zobowiązań.
Zobowiązania umowne
Na dzień 31 grudnia 2022 roku jednostki wchodzące w skład Grupy zawarły umowy z kontrahentami na nabycie w przyszłości wartości niematerialnych w kwocie 82 157 tys. złotych (na 31 grudnia 2021 roku – 229 513 tys. złotych).